Ksiądz chrzci niemowlę, tego wymaga Kościół katolicki. W diecezji Essen zostało dopuszczonych do tego także 17 kobiet – całkowicie legalnie.
Artykuł z 16.05.22
W Kościele katolickim chrztu powinien udzielać jedynie ksiądz lub diakon. Ale jest jednak luka w prawie kościelnym. W diecezji Essen po raz pierwszy w Niemczech chrzczą także kobiety.
„Gdyby ktoś opowiedziałby mi o tym rok temu”, mówi Sandra Schnell, „nie uwierzyłabym w to”. Doradczyni duszpasterska (tłum. zawód w Kościele katolickim występujący tylko w Niemczech) może chrzcić jako kobieta, już całkowicie oficjalnie. Dla Protestantów jest to już normalnością, dla Kościoła katolickiego jeszcze nowością. Od ponad miesiąca w diecezji Essen osoby świeckie mogą udzielać chrztu, w tym także kobiety. Do wykonywania tego urzędu zgłosiło się 17 kobiet i jeden mężczyzna, na początku marca zostali powołani oficjalnie do tej posługi przez biskupa Franza Josefa Overbecka. To, że dopiero teraz w historii Kościoła katolickiego 17 kobiet w Niemczech chrzci wraz z kościelnym błogosławieństwem, jest czystym przypadkiem, a nie politycznym znakiem, jak zapewnia biskupstwo. Pracują oni w jedenastu z 40 parafii diecezji Essen. 52-letnia doradczyni duszpasterska Sandra Schnell w miejscowości Altena w Sauerland jest jedną z nich.
W Kościele katolickim w Niemczech dużo się zmienia. Kardynałowie publicznie rozmyślają nad celibatem, queerowi pracownicy nie muszą obawiać się już w wielu miejscach pracy zwolnienia, a kobiety żądają równouprawnienia. Po przełamaniu granicy przez biskupa Overbecka można usłyszeć także głosy z innych diecezji, które domagają się, aby kobiety udzielały chrztu.
Według nauki Kościoła sakrament chrztu powinien być udzielany przez wyświęconego mężczyznę, czyli księdza lub diakona. Overbeck wykorzystał jednak lukę w prawie kościelnym. W artykule Kan. 861 jest napisane, że ksiądz może wydelegować osobę, która udzieli chrztu, kiedy nie ma wystarczającej liczny „zwyczajnych” duszpasterzy. W szwajcarskiej diecezji Bazylei kobiety mogą chrzcić na podstawie tego uzasadnienia już od dłuższego czasu, także wcześniejszy biskup w Aachen Heinrich Mussinghoff udzielił pełnomocnictwa do udzielania chrztu osobom świeckim z powodu niewystarczającej ilości księży w parafii.
Chrzest jest zachowany we właściwej formule
Bierze on podstawę w podobnej idei jaką jest chrzest w nagłej potrzebie, mówi ekspertka do spraw liturgicznych Theresa Kohlmeyer, która prowadziła kurs w diecezji Essen osobom, które będą udzielać chrztu. Jeśli nieochrzczone niemowlę po urodzeniu znajduje się w sytuacji zagrożenia życia, każdy człowiek może je ochrzcić. Chrzest nie jest więc jedynie związany z kapłaństwem czy wyznaniem, tylko z „właściwą formą” udzielania chrztu, mówi Kohlmeyer.
Biskupstwo w Essen, tak jak wiele innych niemieckich diecezji, cierpi z powodu braku księży. Wiele małych parafii jest ujęte w większe „okręgi parafialne”, w których stale brakuje księży. Także wspólnota Św. Mateusza w miejscowości Altena, w której doradczynią duszpasterską jest Sandra Schnell, nie ma własnego duchownego, tylko księdza „prowadzącego”.
Pastor Johannes Broxtermann jest właściwie już w stanie spoczynku i jako emeryt udziela się w Lüdenschied. Co dwa tygodnie zagląda w niedzielę do gotyckiego ceglanego Kościoła w mieście Altena, sprawuje Eucharystię i żeby się opłacało, to udziela jej dwa razy. W międzyczasie jest też liturgia słowa lub przyjeżdżają inni księża. Plan eucharystyczny układa Sandra Schnell, ponieważ to ona kieruje parafią i pod tym względem jest ona pionierką w Niemczech.
„Duszpasterskie sprawy poza Eucharystią załatwiam ja oraz mój asystent duszpasterski”. Dbam o pracę wspólnoty, a on o przygotowanie Pierwszej Komunii Świętej, mówi Schnell. Oprócz pastora Broxtermanna pogrzebami zajmuje się też Sandra Schnell. Utrzymuje kontakt z przedszkolami i szkołami w parafii, prowadzi czasopismo parafialne, troszczy się o seniorów oraz prowadzi biuro parafialne. Jak zaczynała, to myślała, że będzie większy sprzeciw, mówi Schnell: „Jestem zdziwiona, jak pozytywnie zostałam przyjęta. Większość była bardzo zadowolona, że tutaj jestem”. A teraz dołączą jeszcze osoby mogące udzielać chrztu, dla Schnell jest to logiczny krok.
W innych diecezjach jest to jeszcze odległa wizja. Ale zwiększa się ilość głosów, które żądają od biskupów, aby naśladować Essen. W biskupstwie Rottenburg-Stuttgart już w marcu omawiano wraz z radą katolicką możliwość chrzczenia przez osoby świeckie. Biskup Gebhard Führst powiedział, że należy to szczegółowo sprawdzić. Chodzi o „jakość przed szybkością”.
W diecezji Würzburg Katolicka Rada Kobiet domagała się w otwartym liście do biskupa Franza Junga, aby podążył za swoim duszpasterskim bratem biskupem Overbeck. Jung odpowiedział niezobowiązująco. Overbeck „wywołał głośną dyskusję podczas Niemieckiej Konferencji Episkopatu”, pisze Jung, nie odpowiadając na pytanie o udzielanie chrztu przez osoby świeckie w jego diecezji. W tym momencie tymi kwestiami zajmują się trzy komisje złożone z biskupów, które mają podjąć decyzję, dalej Jung: „Celem jest ustalenie z pozostałymi niemieckimi diecezjami możliwe spójnego sposobu postępowania”.
„Jako osoby świeckie nie chcemy być tylko rozwiązaniem tymczasowym”
Sabine Mehling-Sitter jest przewodniczącą duszpasterstwa kobiet w biskupstwie Würzburg, ona także wysłała list otwarty. Mówi, że w Würzburgu nie ma jeszcze problemu, aby znaleźć wystarczającą ilość księży oraz diakonów do chrzczenia. „Uważam, że można jednak postawić pytanie, czy tylko ksiądz może udzielać wszystkich sakramentów i czy nie można się podzielić zadaniami”, mówi Mehling-Sitter. „My nie chcemy jako osoby świeckie być tylko rozwiązaniem tymczasowym, kiedy brakuje księdza”.
Agnes Wuckelt z Katolickiej Wspólnoty Kobiet w Niemczech rozumie te przemyślenia. Ale: „Musimy niestety tak formalnie do tego podchodzić, ponieważ nasze ręce związane są prawem kościelnym”, mówi emerytowana profesorka katolickiej teologii na Uniwersytecie w Paderborn. Mimo to dobrze jest wykorzystać wszystkie luki w prawie kościelnym, tak że Rzym nie może się poskarżyć. „Patrząc na sakramenty nie ma niestety w tym momencie swobody działania podczas eucharystii, sakramentu pokuty oraz namaszczeniu chorych”, mówi Wuckelt.
Ale oprócz chrzczenia „mogłyby kobiety uczestniczyć na przykład jako asystentki podczas ślubu. Ponieważ małżeństwo jest sakramentem, który państwo młodzi ofiarują sobie nawzajem. Obecność kleryka nie jest z tego powodu konieczna”. Synodale Weg, czyli forum dyskusyjne Kościoła Katolickiego, pracuje właśnie nad tym, aby kobiety podczas eucharystii mogły wygłaszać kazania. Pierwszy tekst dotyczący zmiany porządku homilii uzyskał większość głosów już przy pierwszym czytaniu.
„Te pytania poruszą ostatecznie kapłański obraz siebie”, mówi Wuckelt. To może być okazją dla zawodu księdza. Także niektórzy księża uważają większe włączenie osób świeckich jako odciążenie, mówi Theresa Kohlmeyer, która szkoliła osoby świeckie do udzielania chrztu. Biskup nie może czekać, „aż wszyscy księża w arcybiskupstwie padną ze zmęczenia”. Dla samych wierzących, mówi Sandra Schnell, różnica między księdzem a osobą świecką nie jest często taka ważna. „Podchodzą do tego z dużą bezstronnością. Oni chcą przede wszystkim być dobrze prowadzeni”.
Theresa Kohlmeyer uważa też za ważne, że: „Nie chodzi tu tylko o sam akt chrztu, lecz o całą posługę chrzcielną”. „Rozmowy o chrzcie powinny być prowadzone chaotycznie i w stresie czy w spokoju? Mogę także towarzyszyć rodzinie po chrzcie? Chcemy organizować chrzest dla rodzin szczególnie indywidualnie czy chcemy chrztów zbiorowych? Chodzi zasadniczo o pytanie: Jak bardzo chcemy zwrócić się w stronę ludzi“.
