Baranina, jagnięcina, koźlina i kokoretsi należą do potraw, których nie może zabraknąć na wielkanocnym stole, ponieważ są one bezpośrednio związane z tradycyjnymi przepisami kuchni greckiej. Niewiele osób wie jednak, dlaczego pieczenie na rożnie stało się dominującą metodą przyrządzania tych wielkanocnych potraw.
Dlaczego na Wielkanoc pieczemy na rożnie jagnięcinę?
Szaszłyki z jagnięciny to kontrowersyjny zwyczaj. Wiele osób uważa to za barbarzyństwo, podczas gdy inni pozostają wierni wielkanocnej tradycji jedzenia mięsa. Ale w jaki sposób szaszłyki z baraniny są związane z Wielkanocą?
Baranek i żydowska Pascha.
Zwyczaj pieczenia jagnięciny na rożnie, pochodzi z żydowskiej Paschy i związany jest z wyjściem z Egiptu. W noc Wyjścia każda rodzina złożyła Bogu w ofierze baranka za zbawienie ludu, a jego krwią znaczyli drzwi swoich domów. Jedli go bez łamania kości, z dodatkiem przaśnego chleba i gorzkich ziół. Izraelici świętują swoje wyjście z Egiptu co roku, czternastego dnia miesiąca nisan (pomiędzy marcem a kwietniem). Nazywają ją Paschą (po hebrajsku Pesach), co oznacza przejście, przejazd; ponieważ przechodząc przez Morze Czerwone, przeszli z niewoli egipskiej na wolność. Pascha to największe święto żydowskie, które wraz z tygodniem przaśnego chleba trwa osiem dni. W tradycji żydowskiej mieszkańcy malowali wejścia do swoich domów krwią baranka ofiarnego, co symbolizowało noc wyjścia z Egiptu. Podczas wieczerzy paschalnej podawano gorzkie zioła na pamiątkę goryczy niewoli egipskiej, wino i przaśny chleb na pamiątkę pośpiesznego wyjścia z Egiptu.
Skąd się wzięły w Grecji szaszłyki z jagnięciny — korzenie tego zwyczaju.
Wielkanocne szaszłyki z jagnięciny mają swoje korzenie w starożytnej Grecji. Starożytni Grecy, 40 dni po śmierci swoich bliskich, gotowali obok grobu. Wierzyli, że w posiłku wydawanym po pochówku i na nabożeństwie żałobnym uczestniczył sam zmarły. Pieczono jagnięta w paleniskach, pito wino i tańczono na jego cześć.
W kulcie chrześcijańskim Wielkanoc przeniesiono o kilka dni później, aby obchodzić ją w pierwszą niedzielę kalendarzową po pełni księżyca w dniu równonocy wiosennej. Głównie po to, aby zachować ciągłość z męką i zmartwychwstaniem Chrystusa. Oczywiście, zyskał on także inną symbolikę. Teraz ukazuje przejście od śmierci do życia i od smutku do radości. W chrześcijańskiej Wielkanocy baranek symbolizuje ofiarę Chrystusa dla zbawienia ludzkości. Baranek symbolizuje Chrystusa, ponieważ Jan Chrzciciel przyrównał Jezusa do baranka Bożego, który weźmie na swój grzbiet grzechy świata. Dlatego w dzień Wielkanocy wierni dzielą się barankiem paschalnym, który symbolizuje Chrystusa.
W czasie okupacji tureckiej złodzieje i płatnerze, gdy zawierali rozejm, piekli jagnięcinę bądź baraninę, mówiąc, że Chrystus da „zmartwychwstanie” ich długo cierpiącej rasie. W następnych latach w Rumelii i na Peloponezie odbywało się pieczenie jagnięciny na rożnie. Obecnie w większości regionów Grecji w Niedzielę Wielkanocną pieczę się jagnię na rożnie.
Jak się „szaszłykuje” jagnięcinę w Grecji?
W całej Grecji w Wielkanoc na porządku dziennym jest baranina, jagnięcina, koźlina i kokoretsi. W większości regionów Grecji w Niedzielę Wielkanocną piecze się baraninę na rożnie wraz z kokoretsi. Każdy zakątek Grecji obchodzi ten dzień na swój własny sposób:
-
W Liwadi mieszkańcy ustawiają szereg rożnów na świeżym powietrzu i gromadzą się wokół nich, pijąc i jedząc godzinami.
-
Na Kitnos podaje się „trufle”, dziką i gorzką cykorię, ale także słynną „tsimpitę” - małe placki grzybowe z cynamonem i miodem!
-
Na Rodos zabija się jagnięta w domu i nazywa się je Pascati lub Lambriotis. Nadziewa się je grubo mieloną w młynie pszenicą i piecze w piecu. Zwyczaj ten jest również powszechny na Samos, Ikarii i Lesbos.
-
Na Karpatos jagnięcina jest pieczona w piecu z ryżem, bulgurem i podrobami.
-
Na Andros jagnięcinę nazywa się Lambriatis i gotuje się ją w piekarniku z warzywami i ryżem.
-
Na Sifnos jagnięcinę gotuje się w glinianym garnku - „mastelo” z koperkiem i czerwonym winem.
-
Na Naksos można spróbować tradycyjnego „Batudo” - kozła nadziewanego podrobami, warzywami, ryżem, jajkami i serem, pieczonego w piecu.
-
W Tesalii, Epirze i Macedonii zwykle wypełniają kawałki jagnięciny podrobami i ziołami i pieką je w piekarniku.
